Hoe overtuigingen ontstaan en hoe ze je leven beïnvloeden
Overtuigingen ontstaan gedurende je hele leven en hebben een enorme helpende of beperkende invloed. Het zijn krachtige drijfveren die bepalen hoe we onszelf, anderen en de wereld om ons heen zien. Ze vormen de basis van onze gedachten, emoties en gedragingen en beïnvloeden vaak onbewust onze dagelijkse beslissingen.
Maar hoe ontstaan overtuigingen eigenlijk? En belangrijker nog, hoe kunnen we beperkende overtuigingen herkennen en veranderen? Ontdek de oorsprong van overtuigingen, de impact van beperkende kernovertuigingen en praktische manieren om ze om te zetten in helpende en ondersteunende gedachten en overtuigingen.
Hoe overtuigingen tot stand komen volgens NLP
Overtuigingen ontstaan niet zomaar. Ze worden gevormd door een proces dat diep geworteld is in hoe we gebeurtenissen in ons leven interpreteren en betekenis geven. Volgens Neuro-Linguïstisch Programmeren (NLP) speelt dit proces een cruciale rol in hoe overtuigingen zich ontwikkelen en hoe ze ons gedrag beïnvloeden.
Gebeurtenis
Alles begint met een gebeurtenis. Dit kan iets zijn dat je meemaakt in je dagelijkse leven, zoals een gesprek, een werkervaring of zelfs iets wat je op social media ziet. In eerste instantie is de gebeurtenis neutraal. Het is simpelweg wat er gebeurt in de externe wereld.
Interpretatie
Nadat je een gebeurtenis hebt waargenomen ga je deze interpreteren. Deze interpretatie wordt sterk beïnvloed door je interne filters, zoals je eerdere ervaringen, waarden, herinneringen en al bestaande overtuigingen. Tijdens deze fase geef je betekenis aan de gebeurtenis. Dit is een essentiële stap, omdat de interpretatie bepaalt hoe je je voelt en hoe je op de gebeurtenis reageert.
Betekenisgeving
Op basis van je interpretatie ken je een specifieke betekenis toe aan de gebeurtenis. Bijvoorbeeld: als je tijdens een presentatie op je werk een fout maakt, kan je dit interpreteren als bewijs dat je “niet goed genoeg” bent. Deze betekenis wordt vervolgens gekoppeld aan de gebeurtenis en vormt vervolgens de basis voor een overtuiging.
Opslag als overtuiging
Wanneer een bepaalde betekenis of interpretatie meerdere keren wordt bevestigd (“Zie je wel…”), vooral wanneer deze gepaard gaat met sterke emoties, wordt deze opgeslagen in je onderbewustzijn als een overtuiging. Dit betekent dat de conclusie die je hebt getrokken uit de gebeurtenis in je brein wordt opgeslagen als een ‘waarheid’. Deze overtuiging zal dan je toekomstige interpretaties en gedragingen beïnvloeden.
Bevestiging en versterking
Eenmaal gevormd, zoekt je brein naar bevestiging van deze overtuiging, wat bekend staat als bevestigingsbias. Je zult geneigd zijn om informatie en ervaringen te filteren op een manier die je bestaande overtuigingen bevestigt. Hierdoor worden deze overtuigingen verder versterkt, wat hun invloed op je gedrag alleen maar groter maakt.
Gedragsbeïnvloeding
Uiteindelijk beïnvloeden deze overtuigingen je gedrag. Bijvoorbeeld: als je de overtuiging hebt ontwikkeld dat je “niet goed genoeg” bent, kan je geneigd zijn om uitdagingen te vermijden of jezelf constant te bekritiseren. Dit kan leiden tot zelfbeperkend gedrag dat je persoonlijke en professionele groei in de weg staat.
Waar overtuigingen ontstaan
Overtuigingen ontstaan door een combinatie van opvoeding, persoonlijke ervaringen, sociale invloeden en onze interne dialoog. Daarnaast spelen peers (leeftijdsgenoten) en social media een steeds belangrijkere rol in hoe overtuigingen zich vormen.
Ouders en opvoeding
De eerste en vaak meest invloedrijke bron van onze overtuigingen is onze opvoeding. De waarden en normen die we van onze ouders leren of het voorbeeld dat zij geven met hun gedrag, vormen de basis voor veel van onze diepgewortelde overtuigingen. Bijvoorbeeld: als je opgroeit in een gezin waar hard werken wordt geprezen, is de kans groot dat je deze overtuiging meeneemt in je volwassen leven. Als je vaak te horen krijgt dat je beter je best moet doen, dan kan de overtuiging ontstaan dat je het nooit goed genoeg doet of dat je nooit goed genoeg bent.
Persoonlijke ervaringen
Positieve en negatieve ervaringen vormen eveneens overtuigingen. Een succeservaring leidt tot een overtuiging van competentie en vergroot je zelfvertrouwen, terwijl herhaalde mislukkingen je het gevoel geven dat je niet in staat bent om bepaalde doelen te bereiken.
Sociale invloed
Naast ouders en opvoeders, hebben ook leeftijdsgenoten en andere sociale contacten invloed op onze overtuigingen. Vooral tijdens de pubertijd oefenen peers een sterke invloed uit, waarbij groepsnormen en verwachtingen vaak worden overgenomen als eigen overtuigingen. Maar ook opleidingen, werkculturen en collega’s bepalen je denken en voelen over hoe het hoort.
Het wordt helemaal lastig als al die sociale omgevingen ook nog eens verschillende of tegengestelde normen hebben.
Social media en technologie
In het huidige digitale tijdperk speelt social media een enorme rol in de vorming van overtuigingen. Platforms zoals Instagram en TikTok versterken vaak bepaalde idealen en gedragsnormen, wat kan leiden tot onrealistische zelfbeelden en overtuigingen over wat “normaal” is.
Interne dialoog
De verhalen die we onszelf steeds weer vertellen, dragen bij aan de vorming van overtuigingen. Overtuigingen zijn gedachten die zo vaak worden herhaald dat ze automatisch en onbewust worden. Dit betekent dat we vaak niet eens meer bewust zijn van de overtuigingen die ons gedrag sturen. Er is wel vaak een Zie je wel-effect.
Wat zijn beperkende kernovertuigingen?
We hebben kernovertuigingen. Deze overtuigingen zijn diepgeworteld en beïnvloeden hoe we onszelf en de wereld om ons heen zien. Deze kernovertuigingen kunnen zowel positief als negatief zijn. De negatieve overtuigingen weerhouden ons ervan om ons volledige potentieel te ontwikkelen en te bereiken.
Voorbeelden van beperkende overtuigingen en hun effect
- “Ik ben niet goed genoeg”: Deze overtuiging leidt vaak tot zelftwijfel en een gevoel van minderwaardigheid.
- “Ik verdien geen liefde”: Deze overtuiging kan problemen in relaties veroorzaken, zoals het vermijden van intimiteit.
- “Ik kan het niet”: Dit zorgt ervoor dat je vaak niet eens probeert om bepaalde doelen te bereiken.
- “De wereld is een gevaarlijke plek”: Dit kan leiden tot angst en het vermijden van nieuwe ervaringen.
- “Ik moet alles goed doen”: Dit kan resulteren in perfectionisme, stress en burn-out.
- “Het ligt altijd aan mij”: Deze overtuiging kan leiden tot overmatige zelfkritiek en een negatief zelfbeeld.
- “Ik ben het niet waard”: Deze overtuiging kan ervoor zorgen dat je kansen misloopt en jezelf saboteert.
- “Ik hoor er niet bij”: Deze overtuiging kan leiden tot isolatie en sociale angst.
Alle beperkende overtuigingen ondermijnen je zelfvertrouwen en weerhouden je ervan om nieuwe uitdagingen aan te gaan of dromen en doelen na te jagen. Daardoor beperken ze je groei en persoonlijke ontwikkeling.
"Of je nu denkt dat je het kunt of denkt dat je het niet kunt, je hebt gelijk."
Hoe verander je beperkende overtuigingen?
Het veranderen van beperkende overtuigingen is mogelijk, alleen vereist het wel tijd, geduld en bewuste inspanning. Hier zijn enkele manieren die je daarbij kunnen helpen.
- Identificeren van beperkende overtuigingen: Zelfreflectie, schrijven en het onderzoeken van emotionele triggers kunnen helpen om je beperkende overtuigingen te identificeren.
- Onderzoek: Daag je beperkende overtuigingen uit door jezelf kritische vragen te stellen en zoek naar bewijs dat deze overtuiging tegenspreekt.
- Herkadering: Bekijk een situatie vanuit een ander perspectief. Door bewust nieuwe betekenissen en interpretaties toe te kennen aan gebeurtenissen, kan je er een positievere betekenis aan . Daarna kan je je overtuigingen veranderen.
- Herformulering: Herformuleer vervolgens de beperkende overtuiging naar een positieve, ondersteunende overtuiging. Maak er een krachtzin van.
- Gebruik van krachtzinnen: Krachtzinnen zijn krachtige tools om nieuwe overtuigingen te verankeren. Door regelmatig positieve krachtzinnen te herhalen, kun je je onderbewuste herprogrammeren. Dit heeft met neuroplasticiteit te maken.
- Gedrag veranderen: Gedrag speelt een belangrijke rol in het versterken van nieuwe overtuigingen. Doe bewust dingen die je nieuwe overtuiging ondersteunen en beloon jezelf voor elke stap die je neemt.
Bij verlies en tegenslag
We komen in ons leven vaak tegenslag tegen. Dat is nu eenmaal het leven. En soms krijgen we met extreme tegenslag tegen in de vorm van verlies te maken. Hoe we daar omgaan wordt voor een deel ook bepaald door onze overtuigingen.
Overtuigingen zijn namelijk krachtige drijfveren die ons kunnen ondersteunen en motiveren, maar ook kunnen beperken. Deze bepalen of je het vertrouwen hebt dat je deze tegenslag te boven kan komen. Dat je weer kan opstaan. Of je de benodigde vaardigheden hebt, gaat leren of inzetten.
Het is belangrijk om beperkende overtuigingen te herkennen en actief te werken aan een omzetting. Door gebruik te maken van bijvoorbeeld de genoemde technieken kan je beperkende overtuigingen vervangen door nieuwe, positieve overtuigingen die je helpen om je volledige potentieel te bereiken. Dit is een hoofdstuk in het boek Rouwvaardigheden.
Merk je dat een bepaalde gedachte of gevoel je weerhoudt om een stap te zetten of actie te nemen, dan is de kans groot dat hier een onbewuste overtuiging aan ten grondslag ligt. Dit is een sterk en interessant signaal om te gaan onderzoeken en de beperkende overtuiging om te zetten in een helpende.
