Je wilt je vaste en oude patronen doorbreken. Want je hebt goede voornemens, een doel dat je wilt bereiken of je hebt je voorgenomen om voortaan iets op een heel andere manier aan te pakken. Maar je komt erachter dat je steeds weer in je oude patroon vervalt. Wat doe je dan? Wat kan je helpen?
"Never give up on what you really want to do." -Albert Einstein-
Hoe doorbreek je een vast patroon?
Wij mensen zijn gewoontedieren. Het allerliefste werken we volgens vaste patronen en routines. Deze patronen zijn ingesleten neurale paden in de hersenen. De een heeft er meer dan de ander, maar over het algemeen heeft iedereen echt wel vaste routines die hij of zij aanhoudt.
Dat heeft voordelen, want je hoeft over heel veel zaken niet meer na te denken. Bijvoorbeeld het opstaan, aankleden, koken, boodschappen doen, hoe je naar je werk rijdt of naar familie, jas ophangen als je thuiskomt of juist niet, postafhandeling, administratie. Allemaal zaken waar je niet meer over nadenkt hoe je dat doet. En dat zijn er meer dan je denkt.
Maar je kunt een bepaalde routine of patroon ook gewoon prettig vinden of het past het beste bij jouw manier van leven of levensfase. Of omdat je een ochtend- of juist een avondmens bent.
Maar zelfs als je van afwisseling houdt, dan zijn er nog steeds zaken die je automatisch volgens een vaste routine of patroon doet. Al is het maar dat je een ondoordachte sloddervos bent. Ook dat is een vast patroon.
Je oude patroon is eigenlijk een strategie.
Eigenlijk is het zo dat jouw vaste routine een strategie is hoe jij zaken aanpakt. Het kan dus een strategie zijn die je vanuit huis hebt aangeleerd. Sommige mensen kiezen er bewust voor om dat zelf voortaan anders te doen. Maar het kan ook een strategie zijn die je ooit bewust hebt ingesteld en je dus al jaren zo doet.
De vraag is of die strategie nog steeds gewenst of functioneel is. En als je er tevreden over bent… vooral zo laten. Maar als je er niet tevreden over bent… dan zou ik zeker nog even verder lezen.
Hoe kan een vast patroon ontstaan?
Hier ga ik even een zijsprongetje maken. De video is een voorbeeld van een heel snel aangeleerd patroon. In een aflevering van Mindf*ck lieten ze zien hoe mensen in een wachtkamer een patroon overnamen. Deze video laat zien hoe eenvoudig en vaak onbewust een patroon aangeleerd kan worden.
Wanneer je denkt dat het nep is (wat natuurlijk mogelijk is) weet dan dat wetenschappers een experiment met een groep apen hebben gedaan. Als een aap van de groep op een ladder wilde klimmen om een banaan te pakken werd die van de ladder afgespoten. Dus de groep leerde om niet de ladder op te klimmen. Een nieuwkomer werd door de groep tegengehouden om wel op de ladder te klimmen. Steeds meer apen uit de oude groep werden vervangen door nieuwe apen. Tot uiteindelijk alleen nog een nieuwe groep apen zat, die niet hebben meegemaakt dat een aap van de ladder werd afgespoten als die de banaan wilde pakke
Een aankoopstrategie is een voorbeeld van een vast patroon.
Een vast patroon kan je eigenlijk zien als een ooit ingestelde routine na het doorlopen van een strategie hoe je tot een bepaald gedrag bent gekomen. Al dan niet bewust doorloop je een aantal stappen, maak je afwegingen en dan is er een vaste routine of patroon ontstaan. Je hebt strategieën voor allerlei situaties.
We nemen als voorbeeld je aankoopstrategie. Stel je wilt een pot mayonaise kopen. Welke pot mayonaise koop je dan? Waarschijnlijk heb je ooit gekeken naar onder andere mayonaise, fritessaus of yogonaise, prijs, smaak, merk, calorieën, scharrelei. En later is dat gewoon de vaste aankoop geworden. En stel nu dat je wilt gaan afvallen en je nu op de calorieën moet gaan letten. Grote kans dat je dan toch in eerste instantie weer dezelfde pot mayonaise pakt, tenzij je heel bewust weer opnieuw je criteria gaat doorlopen.
Welke strategieën pas je onder andere toe bij een aankoop?
- Motivatiestrategie: je wilt bijvoorbeeld afvallen maar je wilt nog steeds af en toe een patatje met mayonaise eten maar dan met minder calorieën.
- Beslissingsstrategie: welke criteria hanteer je nu bij je selectie?
- Overtuigingsstrategie: hoe overtuig jij jezelf ervan dat je een goede keuze maakt? Win je advies van anderen in? Informeer je jezelf via internet?
- Geruststellingsstrategie: Na je aankoop is het fijn om bevestigd te worden, om gerust gesteld te worden dat je een goede keuze hebt gemaakt. Dat kan heel simpel zijn: Jij vindt het lekker smaken. Of anderen vinden het wel of niet lekker.
Het gevoel, je beleving of ervaring die je hebt na aankoop kan positief of negatief zijn. Als het positief is dan denk je niet meer na over welke pot mayonaise je gaat kopen. Een volgende keer bij de keuze van een ander product (bijvoorbeeld ketchup) zal je waarschijnlijk deze strategie blijven vasthouden. Als het negatief is dan zal je waarschijnlijk de volgende keer je aankoopstrategie onder de loep nemen.
Dit is een heel simpel voorbeeld. Maar ga eens na wat er gebeurt bij de aankoop van een tv, feestjurk, huis, auto, nieuwe baan, ….
Hoe kan je je bewust worden van een patroon?
Je word je bewust van je patroon door heel minutieus je vaste patroon / routine, alles wat je denkt of doet stapje voor stapje onder de loep te nemen.
NLP kan je hierbij helpen. We doen dit met submodaliteiten.Dit nu even heel summier uitgelegd. Je hebt denken (Auditief digitaal/Ad), beelden (Visueel), je hoort (Auditief tonaal/At) of je hebt ergens een gevoel bij (K). Deze kunnen van binnenuit komen (jouw gedachten, je maakt er een voorstelling van, je hoort in gedachten iemand al wat zeggen of je hebt er wel of geen goed gevoel bij). Maar dit kan ook van buiten jou komen. Je kunt anderen vragen naar hun mening, je ziet een brochure, je hoort muziek bij het promotiefilmpje, je raakt het materiaal aan om te ervaren hoe het aanvoelt.
Je gaat dus alle submodaliteiten na die je bij een patroon hebt helemaal uitschrijven.
Jouw opstaanstrategie als voorbeeld.
Stel dat je als nieuw doel hebt om voortaan eerder op te staan, zodat je minder gehaast de deur uit gaat. Wat is jouw gebruikelijke manier van opstaan? Schrijf dit eens helemaal uit.
- Je slaapt. De wekker gaat (At-extern).
- Kijk je op de wekker, mobiel voor de tijd (V-extern)?
- Druk je direct op de snooze-knop?
- Ga je na hoe je je op dat moment voelt (K-intern)?
- Maak je een afweging of je wel of niet wilt opstaan(AD-intern)?
- Draai je nog om of niet(Ad-intern)?
- Voel je je daar schuldig over of niet(K-intern)?
- Heb je een interne dialoog met argumenten om al dan niet al op te gaan staan (Ad-intern)?
- Zeg je iets tegen de ander, als er een ander naast je ligt(At-extern)? Of zegt die iets tegen jou (At-extern)?
- Zie je al voor je wat je aantrekt of wat je die dag te doen hebt(V-intern)?
- Je vindt dat je eruit moet (Ad), maar je ligt nog zo lekker (K), je hebt nog even (Ad), maar dan moet je je straks wel haasten (Ad) en dat wil je juist niet (Ad), maar je bent nog moe (K)of je hebt geen zin (K), maar dat jurkje ziet er leuk uit (V) maar zit niet lekker (K) . Oftewel dit is een voorbeeld van een loop.
Waar zit jouw valkuil?
Je weet nu wat jouw vaste patroon is. En je wilt hier iets anders voor in de plaats zetten. Schrijf dan eens uit, in dezelfde minutieuze stappen, hoe je het dan wel wilt.
- Je slaapt. De wekker gaat.
- Dan ………
Het meest duidelijk is om al die stappen, van je huidige patroon uit te schrijven. En als je het op kleine briefjes schrijft en deze op de grond legt wordt het nog veel inzichtelijker.
Je schrijft beide patronen (huidige en gewenst) uit en legt die naast elkaar op de grond. Of je schrijft alle stappen parallel naast elkaar op papier uit. Maar door het op de grond te leggen ervaar je beter de effecten.
Doorloop nu eerst je oude patroon. Stap op de briefjes. Waar zit dan jouw valkuil? Waar gaat het ‘mis’? Bij welke stap schiet je helemaal in je oude patroon en kom je er haast niet meer uit?
Verzin voor die plek, die stap, een andere handeling, gedachte, beeld, geluid dat jou uit die oude patroon houdt en waarmee je makkelijker in je nieuwe patroon kan stappen. Doorloop dan ook echt het nieuwe patroon om het positieve effect ervan te ervaren. Al is het maar in gedachten. Dat zorgt voor een bekrachtiging. Je ervaart waar je die gedragsverandering voor doet.
Stel dat je een snoozer bent, leg de wekker buiten handbereik en zorg dat je wekker afgaat met muziek waar je normaal heel actief of vrolijk van wordt. Ik heb ooit eens een foto van mijzelf met een flinke onderkin bij de snoeppot gezet of de koekjes buiten zicht op de bovenste plank gelegd waar ik pas met een opstapje bij kan.
Kies een bij jou passende oplossing. En ga het DOEN!
Wat zegt jouw opstaanstrategie over jouw motivatiestrategie?
Dit is een leuk nadenkertje, vind ik zelf. Het schijnt dat jouw opstaanstrategie iets zegt over jouw motivatiestrategie.
- Ben jij iemand die altijd direct uit bed stapt en gewoon doet wat gedaan moet worden / direct de klus aanpakken?
- Heb je even tijd nodig om wakker te worden / even tijd nodig om in actie te komen?
- Ben je een notoire snoozer / uitsteller?
- Plan jij alles heel strak / goede timemanagement?
- Heb jij de avond ervoor al je kleding klaargelegd / vooruit denken en anticiperen? Of kom je erachter dat je nog moet wassen / last minute acties?
- …
Wat is jouw strategie om jezelf te motiveren om op te staan? Kan je parallellen trekken met je strategie om in actie te komen? En wat is het resultaat ervan? Ben je er wel of niet tevreden mee?
Dus als je nieuw gedrag wilt, goede voornemens hebt of nieuwe doelen wilt stellen, dan is het zinvol om je bewust te worden van je vaste en oude patronen.
Door deze helemaal uit te pluizen, kom je erachter waar je valkuil ligt en daar een nieuwe stap voor in de plaats te zetten.
