Impact van verlies volgens Herman de Mönnink
Verlies door het overlijden van jouw partner heeft een enorme impact op jouw leven. Het heeft een groot effect op het welzijn van jou en jouw nabestaanden. Maar hoe dat nu precies zat was mij ook nog niet helemaal duidelijk. Toen ik het boek ‘Verlieskunde’ las van Herman de Monnik las werd mij opeens duidelijk waarom verlies zo’n enorme impact heeft op je leven.
Herman De Monnik bedoelt in zijn boek ‘Verlieskunde’ met verlies niet alleen het overlijden maar ook verlies van baan, verhuizing, vrienden, gezondheid, ongewenste kinderloosheid. Ik richt hier de aandacht op verlies van je partner.
Balans vinden tussen belasting en belastbaarheid
In het leven, en dan vooral bij heftige en ingrijpende gebeurtenissen, zoals een overlijden, gaat het altijd om een balans tussen belasting en belastbaarheid. Herman de Monnik beschrijft in zijn boek ‘Verlieskunde’ dat er een balans is als de verliesimpact (belasting) niet groter is dan de verliescoping en verliessupport (samen belastbaarheid). Zodra ofwel de verliesimpact groter is ofwel de verliescoping en/of de verliessupport zwakker is ontstaat er een disbalans. Dan heeft iemand hulp nodig om de balans weer te herstellen naar de goede kant.
“Je moet de verlieslast (impact) wel zelf tillen (coping), maar niet alleen (support).”
Wat is je belasting bij verlies en overlijden?
1 Wat is verliesimpact eigenlijk?
Verlies heeft impact. Wat en hoe groot die impact is hangt af van de relatie die je had met degene die je verloren bent. Wat betekent het overlijden van je dierbare voor jou? Wat zijn de praktische gevolgen van het verlies? Die impact werkt op verschillende niveaus door.
Wat gebeurt er als je iemand verliest?
- Feitelijk verlies: Je geliefde is er niet meer en dat doet heel veel pijn.
- Persoonlijke betekenis: Wat het verlies voor jou betekent kan heel verschillend zijn. Het kan zijn dat je je maatje, je steun en toeverlaat kwijt bent. Of je wordt geconfronteerd met financiële zorgen. Misschien moet je zelfs verhuizen en verlies je ook nog eens je vertrouwde omgeving.
- Identiteitsverlies: Het verlies gaat nog dieper. Je hele wereldbeeld wordt op z’n kop gezet. Je verliest niet alleen de persoon, maar ook een stukje van jezelf. Je voelt je de grip op je leven kwijtraken, alsof je de controle verliest. Je KERN wordt aangetast.
Wat betekent verlies van je KERN bij rouw?
- Kontrole: Je leven had een bepaalde inhoud en structuur en dat is weggevallen. Je voelt je overgeleverd aan de situatie en misschien ook afhankelijk van anderen. Ook je gevoel van zelf-controle kan je kwijtraken. Je innerlijke houvast van de wereld om je heen zoals je die kende raak je kwijt.
- Eigenwaarde: Een ingrijpend verlies heeft vaak een negatief effect op je gevoel van eigenwaarde, zelfbeeld en zelfwaardering. Vaak ontstaan twijfels. Heb ik het wel goed gedaan of doe ik het wel goed? Je voelt je een speelbal van je emoties. Verlies tast je zelfvertrouwen aan. Bij een positief gevoel van eigenwaarde (meer zelfvertrouwen over jezelf en je eigen kunnen) is dit effect minder negatief dan wanneer je eerder al een negatief gevoel van eigenwaarde had, jezelf minder waard voelde of weinig zelfvertrouwen had. Vaak verliezen mensen ook het vertrouwen in de wereld en de mensen om zich heen.
- Rechtvaardigheidsgevoel: Je wereldbeeld over gelijkheid en rechtvaardigheid in de wereld wordt aangetast. Zelf herken ik dit wel. Ik was niet bezig met de waarom-vraag, hoe kon dit gebeuren of waarom mij? Ik was wel boos over hoe het ongelijk verdeeld is in de wereld en dat iemand daarboven echt niet goed heeft zitten opletten bij het verdelen van de ellende. Echter ik wist dit vrij snel wel weer te relativeren. Maar het kan gebeuren dat mensen die een bepaalde waardenoriëntatie hebben tegenover de wereld en de maatschappij hun houvast hierin verliezen. Het is oneerlijk. Dit kan of mag niet gebeuren. Het deugt allemaal niet. Waar kun je nu nog van op aan?
- Nu-in-relatie-tot-later: Je hele toekomstperspectief ligt in duigen. Dit hoeft geen tot in detail uitgewerkt plan te zijn. Vaak hebben mensen wel een impliciet beeld van bijvoorbeeld hoe hun toekomst er samen uit zal zien. Huisje, boompje beestje of juist veel reizen, kinderen, een bepaalde carriere samen. En dat plaatje valt in duigen. En wat dan? Ze zien geen toekomst meer.
De hier 3 genoemde niveaus van het verlies, namelijk 1 feitelijk verlies, 2 de betekenis die het voor jou heeft en 3 de verliezen op meer identiteis-niveau, jouw KERN, maken duidelijk waarom verlies zo’n grote impact heeft op jouw welbevinden. Het bepaalt de belasting die jij ervaart.
Belastbaarheid vergroten door verliescoping en verliessupport
Kijken we naar de belastbaarheid dan zien we de volgende aspecten. Belastbaarheid is onder andere jouw copingstijl, jouw manieren van omgaan met situaties. Maar ook adequate steun van jouw omgeving dat aansluit bij jouw behoeften vergroot jouw belastbaarheid.
2 Verliescoping door de kracht van vaardigheden en zelfvertrouwen
Bij verliescoping kan je denken aan de copingsstijlen of vaardigheden die je hebt om met tegenslag in het algemeen en nu specifiek bij het verlies van je dierbare om te gaan. Hier heeft jouw veerkracht, zelfvertrouwen en gevoel van eigenwaarde zeker een grote invloed op.
- Hoe ga jij met al je emoties om, zoals pijn, verdriet en boosheid?
- Heb jij fysieke klachten, zoals slapeloosheid, piekeren, concentratieverlies, etc?
- Ben je in staat om de situatie te aanvaarden, afscheid te nemen van je geliefde en jullie oude leven samen?
- Maar ben je ook in staat om weer een nieuw leven op te bouwen?
- Weer zin te geven aan jouw leven?
- Of duik je weg in verdoving, afweer en ontkenning
3 Verliessupport uit de omgeving is ook je belastbaarheid vergroten
Een goede op jouw behoefte afgestemde support uit je omgeving zal je helpen gedurende het rouwproces en het aangaan van alle uitdagingen die je na je verlies tegenkomt. Een gebrekkige werkt niet. Dat kan zelfs averechts werken, want je voelt je onvoldoende gezien, gehoord en/of serieus genomen.
Soms kan support te veel nadruk leggen op het gemis en verdriet van het verlies. Dat risico is vaak aanwezig in supportgroepen van lotgenoten. Tegelijk kan het praten en delen van ervaringen met lotgenoten juist helpen omdat zij precies begrijpen wat je doormaakt. Soms kan juist te veel nadruk leggen op dat je het wel redt en aankan te vroeg zijn. Dan voel je je misschien juist in de steek gelaten of niet serieus genomen in je emoties en ervaringen.
Samenvattend
Verlies heeft invloed op hoe jouw leven was en nu is geworden. Maar ook op je normen en waarden, je identiteit, het beeld dat je van jezelf hebt. Wie was je en wie ben je dan nu nog? Je zelfbeeld en eigenwaarde lijden onder de situatie. Je wereldbeeld wordt aangetast. Is er wel een eerlijke wereld? Vragen van zingeving wat de zin van het leven is en waarom jij en de mens op aarde zijn kunnen naar boven komen. Je kunt er misschien geen antwoord meer op geven.
Hoe kun je de situatie dragen? Heb je de vaardigheden om met de situatie om te gaan? Hoe veerkrachtig en weerbaar ben je? Krijg je adequate steun uit je omgeving?
Als je dit emotionele verliesproces in ogenschouw neemt, samen met het verlies van verbondenheid en gehechtheid aan je dierbare in combinatie met de praktische uitdagingen die het dagelijks leven aan je stelt, is het dus absoluut niet vreemd dat het overlijden je volledig uit het lood kan slaan. Het verklaart ook waarom iedereen op zijn of haar eigen manier op de situatie reageert en er mee omgaat. Dat daardoor voor iedereen het rouwproces anders verloopt; in vorm, volgorde en tijd.
Door je te focussen op de belasting, je belastbaarheid en mogelijke ondersteuning, kan je veerkrachtiger worden en een weg vinden naar herstel na het verlies van je geliefde.
