Hoe ga je verder na het verlies van een dierbare? Het verlies van je geliefde of een ander dierbaar persoon is ingrijpend en verandert jouw leven voorgoed.
Velen worstelen met schuldgevoelens wanneer ze merken dat ze weer lachen, genieten of nieuwe dingen proberen en vragen zich af of ze wel mogen genieten. Lees hoe rouw en vreugde naast elkaar kunnen bestaan en hoe je zonder schuldgevoel weer van het leven leert genieten.
Waarom voelt genieten na verlies zo moeilijk?
Na een groot verlies kan het nog niet makkelijk zijn om weer vreugde toe te laten. Misschien vraag je je af of dit respectloos is naar de overledene of de omgeving of denk je dat rouwen een vaste tijd moet duren. Misschien durf je bepaalde dingen niet meer te doen, omdat jouw overleden dierbare dat niet zo zou hebben gewild.
Schuldgevoelens, sociale verwachtingen en interne overtuigingen kunnen je tegenhouden. Je kunt het gevoel hebben dat je niet mag genieten of dat je een ander tekort doet door verder te gaan met je leven. Dit alles kan voelen als een strijd tussen verdriet en verdergaan. Maar hoe kun je op een gezonde manier weer van het leven genieten zonder schuldgevoel?
Mag je weer genieten na een verlies?
Bij rouw is er geen vastgestelde periode waarin jij alleen maar verdrietig hoort te zijn. Verdriet en geluk bestaan naast elkaar. Soms staat het rouwgevoel op de voorgrond, terwijl op andere momenten het verdriet wat naar de achtergrond schuift, waardoor er ruimte ontstaat voor de mooie momenten die het leven nog steeds te bieden heeft.
Het is juist belangrijk als je weer durft te leven, ondanks het gemis. Vraag jezelf af: Had mijn dierbare gewild dat ik voor altijd zou blijven rouwen? Vaak is het antwoord nee. De meeste mensen zouden willen dat hun geliefde weer gelukkig is, ook als zij er zelf niet meer zijn.
Het is dus belangrijk dat jij jezelf toestemming geeft om weer te mogen genieten. Soms wachten we onbewust op goedkeuring van anderen of voelen we ons verplicht om verdriet te blijven tonen. Maar jij bent degene die bepaalt wanneer jij weer kan lachen en plezier maken.
Gun jezelf die ruimte, wetende dat geluk en verdriet samen bestaan zonder dat dit iets afdoet aan jouw liefde en herinneringen aan jouw dierbare.
"Lach, niet ondanks je verdriet, maar omdat liefde beide kan dragen."
Schuldgevoel na verlies: hoe ga je ermee om?
Schuldgevoel is een veelvoorkomend gevoel na verlies. Je kunt denken: Hoe kan ik nu genieten als mijn dierbare dat niet meer kan? of Ik voel me schuldig als ik iets doe dat hij/zij zelf niet zou hebben gewild. Dit is begrijpelijk, maar het hoeft jou niet te belemmeren.
Sta stil bij de intentie: ‘ Ik gun mezelf geluk, niet om de ander te vergeten, maar om verder te leven met de liefde die er was.‘ Herinneringen aan je dierbare zullen altijd een deel van je leven blijven, maar ze hoeven jou er niet van te weerhouden om nieuwe momenten van vreugde te ervaren.
Loyaliteit en rouw: hoe blijf je trouw aan je dierbare én jezelf?
Vaak is schuldgevoel diep geworteld in een gevoel van loyaliteit. Je kunt het idee hebben dat als je verdergaat, je jouw dierbare verraadt of het aandenken tekortdoet. Maar loyaliteit betekent niet dat je jouw leven stil moet zetten.
Ik ben van mening dat echte loyaliteit zit in het koesteren van de mooie momenten die jullie samen hebben gedeeld en het eren van hun invloed op jouw leven. Je bent mede door je dierbare de persoon geworden die je nu bent. Tegelijk is het belangrijk jouw eigen pad op een zinvolle manier voort te zetten.
Veel mensen hebben daarnaast beperkende overtuigingen zoals:
Ik moet minimaal een jaar rouwen voordat ik weer mag genieten.
Als ik weer gelukkig ben, betekent dat dat ik mijn dierbare vergeten ben.
Ik mag niet iets doen wat mijn dierbare niet zou hebben gedaan of goedgekeurd.
Anderen zullen me veroordelen als ik weer plezier heb.
Deze gedachten kunnen je tegenhouden en je het gevoel geven dat je vastzit in je rouw. Besef dat rouw een persoonlijk proces is en dat het geen vastomlijnde regels heeft.
Jijzelf, maar ook de ander, heeft zijn eigen rouwproces en wederzijds respect daarvoor is belangrijk. Niemand anders bepaalt hoe jouw rouwproces eruit moet zien. Gun jezelf de ruimte om zowel verdriet als vreugde te voelen.
Wat zou je dierbare voor jou gewild hebben?
Een belangrijke vraag om jezelf te stellen is: Wat zou mijn dierbare mij hebben toegewenst? In de meeste gevallen zou dat zijn dat jij een mooi, vervuld leven leidt. Sta stil bij wie hij/zij was en wat voor advies diegene jou zou geven. Zou hij/zij willen dat jij jezelf tegenhoudt uit loyaliteit? Waarschijnlijk niet.
Probeer jouw keuzes te baseren op wat jij nodig hebt om de rest van jouw leven op een zinvolle manier voort te zetten.
Soms helpt het om het perspectief om te draaien. Als jij er op een dag niet meer bent, hoe zou jij dan willen dat anderen hun leven voortzetten? Zou jij willen dat ze zich schuldig voelen over hun geluk? Of dat ze genieten van mooie momenten terwijl ze jou in hun hart meedragen?
Dit kan helpen om met mildheid naar jouw eigen proces te kijken. Hoe je weer meer voldoening ervaart in je leven.
Verlies verandert je: hoe ga je om met je nieuwe zelf?
Mensen zullen zeggen: Ik herken je niet meer of Je bent niet meer de oude.
Dat klopt. Het proces van verlies en rouw brengt niet alleen verdriet met zich mee, maar ook verandering. Je ontdekt nieuwe kanten van jezelf, stelt andere prioriteiten en ziet het leven vanuit een nieuw of ander perspectief.
Dit kan verwarrend zijn, maar het is ook een kans om opnieuw richting te geven aan je leven. Het is normaal om jezelf af te vragen hoe je verder moet en wat er nu echt belangrijk voor je is. Je kunt bijvoorbeeld merken dat je dingen die je vroeger belangrijk vond, nu minder zwaar weegt. Of dat je nieuwe interesses ontwikkelt die beter passen bij wie jij nu bent.
Deze innerlijke veranderingen kunnen ook invloed hebben op hoe jij je toekomst ziet. Meer hierover lees je in deze blog over de impact van verlies en hoe je KERN verandert.
"Je verandert niet omdat je iemand verliest. Je verandert omdat liefde en verlies je leren wat echt belangrijk is."
Zo beïnvloeden je gedachten je rouwproces
Jouw hersenen spelen een belangrijke rol in hoe jij weer leert genieten van het leven.
Het Reticulair Activatie Systeem (RAS) in je brein werkt als een filter dat bepaalt welke informatie jij bewust opmerkt. Als jij je vooral focust op verdriet en gemis, zal je brein daar meer signalen van oppikken. Maar als je bewust tegen jezelf zegt: Ik wil weer mooie momenten ervaren, dan gaat jouw RAS hierop letten en zul jij stap voor stap meer positieve ervaringen opmerken.
Dit betekent niet dat je je verdriet negeert, maar dat je je hersenen helpt om ook weer vreugde toe te laten in je leven.
Hoe help je je brein bij rouwverwerking?
Je kunt je dag beginnen door je hersenen al in de ochtend een gerichte opdracht te geven. Stel jezelf bij het opstaan de volgende vragen:
Hoe zou het zijn als ik vandaag iets moois ervaar?
Wat voor leuks of bijzonders kan ik vandaag tegenkomen?
Welke kleine actie kan ik nemen om me vandaag een beetje beter te voelen?
Hoe wil ik me vandaag voelen en wat kan ik doen om dat te ondersteunen?
Door bewust een positieve focus te kiezen, help je je hersenen om gedurende de dag signalen op te pikken die aansluiten bij deze intentie.
Daarnaast kun je jezelf dagelijks de volgende reflectievragen stellen om jezelf actief te trainen en je aandacht te verleggen naar positieve ervaringen:
Welke mooie momenten heb ik vandaag meegemaakt, hoe klein ze ook zijn?
Waar ben ik dankbaar voor, ondanks mijn verlies?
Welke activiteit of omgeving geeft mij een gevoel van rust en plezier?
Door jezelf deze vragen regelmatig te stellen, help je jouw brein om nieuwe paden aan te leggen en langzaam weer ruimte te maken voor vreugde en nieuwe ervaringen. En als je dankbaarheid ervaart (hoe klein ook) dan kan je niet tegelijkertijd nare of negatieve gevoelens ervaren.
Weer mooie momenten ervaren na rouw: zo lukt het
- Sta open voor kleine geluksmomenten: de zon op jouw gezicht, een goed gesprek, een liedje dat jou raakt. Dit zijn geen tekenen van verraad, maar juist van liefde voor het leven.
- Creëer rituelen om jouw dierbare te eren: steek een kaarsje aan, schrijf een brief of deel mooie herinneringen met anderen.
- Doe iets nieuws, zonder schuldgevoel: jij mag nieuwe dingen proberen, ook als jouw dierbare dat niet zou hebben gedaan. Jouw leven is uniek en mag in beweging blijven.
- Spreek jouw gedachten uit: als je merkt dat je vastloopt, praat erover met iemand die je vertrouwt. Soms helpt het om jouw gevoelens hardop te benoemen en te onderzoeken waar jouw angst of schuldgevoel vandaan komt.
Pas SASHA toe: Deze vijf strategieën helpen je om op een gezonde manier met je emoties om te gaan.
- Sublimatie: Je emoties omzetten in iets positiefs of helpend, zoals creativiteit of sport.
- Altruïsme: Anderen helpen als manier om betekenis te geven aan je verlies.
- Suppressie: Bewust kiezen om bepaalde emoties tijdelijk opzij te zetten, zodat je kunt blijven functioneren.
- Humor: Leren om ondanks verdriet weer te kunnen lachen, zonder schuldgevoel.
- Anticiperen: Vooruitkijken en je voorbereiden op moeilijke momenten, zodat je er beter mee om kunt gaan.
"Je mag verdergaan, niet omdat je vergeet, maar omdat je liefhebt."
Leven met liefde en zonder schuld na verlies
Het verlies van een dierbare verandert jou, maar het betekent niet dat jij niet meer mag genieten van het leven.
Het is mogelijk om met liefde verder te gaan, zonder jouw dierbare los te laten. Door jezelf de juiste vragen te stellen en ruimte te maken voor mooie momenten, kun jij stap voor stap weer vreugde vinden.
Jij mag leven, lachen en nieuwe herinneringen maken – niet ondanks, maar dankzij de liefde die er altijd zal zijn.
Sta jezelf toe om weer te leven, stap voor stap. Wat is één klein moment van vreugde dat je vandaag bewust kunt ervaren? Neem een moment voor jezelf om dit bewust te ervaren.
