Als je partner overlijdt heeft dat enorme impact op je leven. Je hele wereld staat zo’n beetje op zijn kop. Waar moet je beginnen? Wat moet je allemaal doen? Je loopt met grote vragen rond als: wie, wat, waar, wanneer, waarom en vooral ook hoe. Herman de Monnink legt met zijn model Verlieskundedriehoek heel duidelijk uit wat de impact van verlies op je leven is.
Op welke gebieden kan je controleverlies ervaren?
In deze periode word je heen en weer geslingerd door allerlei emoties. Van ontkenning, boosheid, willen onderhandelen, sombere gevoelens, hulpeloosheid, moedeloosheid, lacherig, paniek, noem het allemaal maar op. Als je dan ook nog slecht slaapt dan ga je je helemaal labiel voelen.
Elisabeth Kubler-Ross heeft daar veel over geschreven. Zij heeft in haar laatste boek beschreven dat niet iedereen alle fasen of stadia hoeft te ervaren. Dus als je bijvoorbeeld geen boosheid en woede ervaart of niet gaat marchanderen betekent dat niet dat je niet goed zou rouwen.
Dingen die je voorheen prima zelf kon doen gaan je nu heel moeizaam af. Je kunt moeite hebben hebben met helder denken, je bent snel afgeleid en weet niet meer wat je wilde doen en hoe je het moet doen. Zelfs nadenken over je boodschappen kan je al te veel moeite zijn.
Maar ook de controle over je dagelijks leven kan moeizaam verlopen. Hoe zit het met de weekplanning? Wat doe je wanneer? De kinderen hebben activiteiten. Je hebt een huishouden te runnen, een administratie bij te houden. Misschien ligt nog achterstallige klussen op je te wachten. Je hebt wellicht een werkgever die heel begripvol is maar ook wil weten wanneer je weer aan het werk kan. Verschillende zaken in je dagelijks leven vragen je aandacht en de vraag is of je dat allemaal kan bijhouden.
Je kunt dus zowel emotionele als praktische controle verlies ervaren.
Wat gebeurt er als je geen controle ervaart?
Als je het gevoel hebt dat je de grip kwijt raakt op jezelf en je dagelijks leven, maar ook hoe je verder moet gaan in de toekomst, geeft dat heel veel onzekerheid. Je bent je houvast kwijt die je dacht te hebben. Het gevolg is dat je vaak slechter gaat slapen, meer loopt te piekeren, in cirkeltjes blijft denken, je hulpeloos en afhankelijk kan voelen. Je kunt depressieve klachten gaan ontwikkelen omdat je niet weet wat je moet doen.
“Het besef iets te kunnen doen is een krachtig gif tegen je machteloosheid.”
Waarom is het zo belangrijk een gevoel van controle te ervaren?
Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat een ervaren gevoel van controle bijdraagt aan een goed gevoel over jezelf en je kwaliteit van het leven. Het blijkt dat je positiever, actiever en meer ontspannen bent. Als mensen denken of het gevoel ervaren dat ze in staat zijn om een probleem op te lossen dan geeft dat gegeven alleen al mentale rust. Zelfs als je eigenlijk geen controle hebt. De gedachte alleen al geeft rust. Problemen zal je eerder als een oplosbare uitdaging zien dan dat je ze als een onoverkomelijk probleem ziet en bij de pakken neer gaat zitten.
Dit heeft te maken met je copingvaardigheden en een goed gevoel van eigenwaarde. Als jij van jezelf weet dat je in het verleden problemen goed hebt kunnen aanpakken en oplossen, dan zal je met meer (zelf)vertrouwen je rouwperiode doorkomen dan wanneer je in het verleden die ervaring niet hebt gehad. Je copingvaardigheden zijn dus van grote invloed of je meer actief of meer passief je nieuwe situatie onder ogen ziet en deze probleemoplossend aanpakt.
Waar richt jij je aandacht op?
Let jij meer op de zaken waar je geen invloed op hebt of die je maar overkomen? Of kijk jij naar wat je wel kan doen en ga je roeien met de riemen die je hebt.
Stephen Covey heeft het over de cirkel van betrokkenheid en de cirkel van invloed (zie afbeelding).
Als jij je focus vooral hebt liggen bij zaken waar je geen invloed op hebt vergroot jij je verlies van houvast en controle. Het geeft je meer een gevoel van machteloosheid of hulpeloosheid. Je vermindert ook de tijd die je kan besteden aan zaken waar je wel invloed op kan uitoefenen. Eigenlijk verklein je dan je cirkel van invloed.
Ligt je focus meer op de cirkel van invloed dan ga je actief aan de slag met de situatie waarin je je bevindt. Je gaat kijken wat je kan doen. Daarmee vergroot jij je cirkel van invloed. Deze situatie vergroot je incasseringsvermogen, je draag- en veerkracht en doorzettingsvermogen.
Het is dus zaak om je focus te verleggen naar zaken waar je wel invloed op kan uitoefenen. Je hebt al beperkte tijd en energie, wees dus kieskeurig in waar je die aan wilt besteden. Het zal zeker je gevoel van welbevinden, zelfvertrouwen en eigenwaarde vergroten.
Wat kan je doen als je controleverlies ervaart?
Maak een lijstje van de zaken
- waar je je mee bezig houd
- waarover je controleverlies ervaart.
Kijk er eens goed naar. Kijk of het onderwerp in de cirkel van betrokkenheid of cirkel van invloed ligt.
Maar kijk ook of je er echt geen controle op hebt. Of denk je dat je er geen controle op hebt? Bespreek dit met iemand die je vertrouwt. Een frisse blik van een ander kan je helpen om zaken in een ander licht te zien.
Soms kan jij meer invloed uitoefenen op iets dan je zelf denkt, door bepaalde hulpmiddelen of hulpbronnen in te zetten.
Bijvoorbeeld: je bent het overzicht kwijt wat er in de week allemaal moet gebeuren. Vraag iemand die planmatig sterk is om een week- of maandplanning te maken. Je hoeft er niet over na te denken, je doet gewoon wat er op je planning staat. Op maandag de was, dinsdag met de kinderen naar voetbal, etc. Net wat voor jou van toepassing is.
De erfbelasting moet ingevuld worden. Vraag er iemand bij die jij dat toevertrouwd. Doe het samen. Maak desnoods aantekeningen.
Maak het jezelf ook makkelijk. Wat ik bijvoorbeeld deed voor het koken. Ik ging naar de supermarkt en pakte daar een van de kaartjes met voorbeeldgerechten die mij op dat moment lekker leek. Die ingrediënten kocht ik.
Het is soms even zoeken wat werkt voor jou. Alleen door te proberen kom je erachter wat voor jou goed werkt.
Kan je ook teveel controle willen uitoefenen?
Ja, dat kan. Het lijkt natuurlijk heel fijn om alle touwtjes in handen te willen hebben. Echter als je teveel controle wilt uitoefenen beperk je jezelf en de mensen in je omgeving. Je geeft geen ruimte aan andere opties en oplossingen. Je blijft rigide vasthouden aan een aanpak. Dit kan tot onnodige wrijving met de mensen om je heen leiden. Controle is dan geen middel, maar wordt een doel op zich. Het is een manier om je houvast terug te vinden. Maar soms is het beste dat je kan doen, juist niets doen. En in de praktijk zal je ondervinden waar de balans van wel of niet iets doen ligt.
